Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego ( ACL – Anterior Cruciate Ligament ), usytuowanie wewnątrzstawowo, zajmuje około 60% przestrzeni dołu międzykłykciowego. Zaczyna się owalnym przyczepem, na wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej (przy jego brzegu tylnym). Biegnie w dół do przodu i przyśrodkowo, kończąc w polu międzykłykciowym kości piszczelowej, przyczepem o kształcie półksiężyca.

Głównym zadaniem ACL czyli Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego jest zapobieganie ruchom przednim i rotacyjnym piszczeli względem kości udowej. Ogranicza nadmierne zgięcie i wyprost kolana. Pełni dość istotną funkcję w przekazywaniu informacji z receptorów występujących w więzadle na temat aktualnego położenia stawu. Zdrowe więzadło krzyżowe przednie przekazuje informację ponad 4 razy szybciej. Pozwala w momencie ewentualnego urazu na szybszą reakcję i uniknięcie bądź zminimalizowanie uszkodzeń.

Wstępne napięcie ACL podczas ruchu zgięcia zapoczątkowuje napięcie w PCL ( więzadłem krzyżowy tylnym ) i odwrotnie. Więzadła krzyżowe wspomagają zmianę ruchu toczenia w ruch ślizgowy. Brak jednego zaburza pracę drugiego. Brak więzadła krzyżowego przedniego, powoduje podwichnięcie piszczeli. A tym samym zwiększony nacisk na rogi tylne łąkotek – szczególnie przyśrodkowej.

Więzadło krzyżowe przednie zbudowane jest z dwóch pęczków:

• Przednio przyśrodkowego – napina się najbardziej przy ugiętym kolanie (część najbardziej podatna na urazy)
• Tylno-bocznego – najbardziej napięty w wyproście

Najczęściej spotykanym mechanizmem urazu ACL jest uraz skrętny. Przy ustabilizowanej stopie i lekko ugiętym kolanie – zazwyczaj jest to nagły skręt ciała. (Najczęściej jest to uraz z koślawienia, występuje wtedy triada urazów – uszkodzenie ACL. Więzadła pobocznego piszczelowego, łąkotki przyśrodkowej). Inne powody uszkodzenia to gwałtowny przeprost, nagłe zatrzymanie lub przewlekłe i stopniowe urazy więzadła.

Należy pamiętać, że po całkowitym zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego nie ma ono możliwości zregenerowania się. Gdyż jego końce bardzo szybko ulegają degeneracji (ok 3 tyg).

Główne objawy uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego to:

• Uczucie niestabilności, niepewności kolana
• “Uciekanie” kolana, powtarzające się podwichnięcia
• Obrzęk który może pojawić się z opóźnieniem nawet 24h, a krwiak nawet do 48h.
• Ból kolana
• Dodatni wynik testu Lachmanna. Testu szuflady (świeżo po urazie wynik tego testu może być zaburzony poprzez wzmożone, obronne napięcie mięśniowe czy duży obrzęk kolana)

Przyczyny i czynniki ryzyka uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego:

• Ruch ścinający, rotujący często przy jednonożnym lądowaniu – większość urazów ACL jest urazami bezkontaktowymi. Dotyczą nagłego zahamowania ruchu, ścinającej siły rotującej, czy niestabilnego lądowania na jednej nodze.
• Wcześniejszy uraz więzadła krzyżowego przedniego – jeśli więzadło było wcześniej uszkodzone. Poprzez sumujące się mikro urazy, czy częściowo naderwane, prawdopodobieństwo jego zerwania przy kolejnym urazie jest większe.
• Płeć żeńska – kobiety są narażone 5 krotnie częściej na możliwość zerwania ACL. Między innymi ze względu na budowę anatomiczną, czy co miesięczne wahania hormonalne.
• Wiek – największe ryzyko zerwania ACL jest pomiędzy 15 a 45 rokiem życia. Ze względu na częstszy udział w aktywnościach fizycznych w tym okresie.
• Zewnętrzna siła działająca na kolano – zwykle przy urazach kontaktowych do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego. Dochodzi w momencie gdy zewnętrzna siła powoduje przeprost lub częściej koślawienie kolana (uderzenie z boku).

Konsekwencje uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego kolana:

• W początkowym okresie uczucie niestabilności kolana,
• Powtarzające się epizody bolesnych podwichnięć kolana
• Długofalowo doprowadza do uszkodzenia łąkotek. Głównie ich rogów tylnych z powodu zachwiania równowagi pracy stawu
• Szybsze ścieranie i uszkodzenie chrząstki stawowej

Schemat rehabilitacji po uszkodzeniu ACL jest w dużej mierze uzależniony od trybu życia. Poziomu aktywności fizycznej, wieku oraz oczekiwań pacjenta.

Postępowaniem przedoperacyjnym, czy też przede wszystkim w przypadku gdy zerwane więzadło kolana nie będzie rekonstruowane. Jest wzmacnianie mięśni otaczających staw z zachowaniem równowagi mięśniowej oraz ćwiczenia propriocepcji. Mające na celu wyuczenie organizmu reakcji na brak równowagi i zagrożenia wynikające z niestabilnego podłoża.

Rehabilitacja kolana po zerwaniu ACL przedoperacyjna ma za zadanie doprowadzenie nogi do jak najlepszej kondycji siłowej. Funkcjonalnej oraz wyćwiczenie możliwie jak największego zakresu ruchu. Operacja zawsze wiążę się z kolejnym osłabieniem mięśni i ograniczeniem zakresu ruchu kolana. Dlatego warto przejść etap rehabilitacji kolana przed zabiegiem. Doświadczenie pokazuje, że w im lepszym stanie pacjent “położy się na stół”. Tym szybciej i łatwiej wróci do pełnej sprawności.